Táo bón là tình trạng đi tiêu khó khăn, phân khô cứng, gây đau đớn và khó chịu cho trẻ. Táo bón có thể xảy ra ở mọi lứa tuổi, nhưng phổ biến nhất ở trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ. Vậy tình trạng táo bón có gây nguy hiểm gì cho bé không? Bài viết dưới đây sẽ giúp mẹ biết có thêm kiến thức để có thể phòng ngừa và xử lý được nếu gặp phải tinhg huống táo bón ở trẻ sơ sinh.
1. Nguyên nhân gây táo bón ở trẻ sơ sinh
Táo bón ở trẻ sơ sinh có thể do nhiều nguyên nhân, dưới đây là một số nguyên do:
Không bú đủ sữa mẹ
Sữa mẹ là nguồn cung cấp chất lỏng chính cho trẻ sơ sinh. Khi trẻ không bú đủ sữa mẹ, cơ thể sẽ bị thiếu nước, dẫn đến phân khô, cứng, khó đi ngoài. Ngoài ra, trong thành phần của sữa mẹ có hormone motilin, có tác dụng thúc đẩy nhu động ruột của trẻ sơ sinh, giúp trẻ tiêu hóa và hấp thụ thức ăn tốt hơn.
Thay đổi chế độ ăn uống
Trẻ sơ sinh bú sữa mẹ có thể bị táo bón khi chuyển sang bú sữa công thức hoặc ăn dặm. Sữa công thức thường có hàm lượng chất béo và chất xơ thấp hơn sữa mẹ, có thể khiến phân của trẻ cứng hơn. Ăn dặm cũng có thể gây táo bón nếu trẻ không được cung cấp đủ chất xơ.
Hệ tiêu hóa chưa phát triển toàn diện
Hệ tiêu hóa của trẻ sơ sinh vẫn đang phát triển, có thể khiến trẻ khó tiêu hóa thức ăn và hấp thụ chất xơ.
Chế độ ăn uống của mẹ
Chế độ ăn uống của mẹ có ảnh hưởng trực tiếp đến chất lượng sữa mẹ và hệ tiêu hóa của trẻ sơ sinh. Khi mẹ ăn đồ cay nóng, khó tiêu, ít chất xơ,…sẽ làm ảnh hưởng đến chất lượng sữa và làm con không muốn bú sữa mẹ, gây thiếu nước ở trẻ.
Tác dụng phụ khi sử dụng thuốc kháng sinh
Thuốc kháng sinh thường được sử dụng để điều trị nhiễm trùng, chẳng hạn như nhiễm trùng tai, nhiễm trùng đường hô hấp và nhiễm trùng đường tiết niệu. Trẻ sơ sinh có hệ thống miễn dịch chưa phát triển đầy đủ, nên trẻ dễ bị nhiễm trùng hơn. Thuốc kháng sinh tiêu diệt vi khuẩn có lợi trong đường ruột, có thể dẫn đến sự mất cân bằng vi khuẩn và khiến phân cứng hơn.
Do bệnh lý
Trẻ sơ sinh bị táo bón do bệnh lý là tình trạng táo bón do các vấn đề y tế gây ra, chẳng hạn như:
- Tắc nghẽn đường ruột: Tắc nghẽn đường ruột có thể do dị vật, khối u hoặc các vấn đề khác gây ra.
- Dị tật ruột: Một số dị tật ruột, chẳng hạn như hẹp ruột hoặc tắc ruột, có thể gây táo bón.
- Bệnh Hirschsprung: Bệnh Hirschsprung là một tình trạng bẩm sinh hiếm gặp khiến ruột không thể di chuyển phân bình thường.
- Thiếu men lactase: Thiếu men lactase là một tình trạng khiến cơ thể không thể tiêu hóa đường lactose trong sữa.
- Rối loạn chuyển hóa: Một số rối loạn chuyển hóa, chẳng hạn như thiếu enzyme sucrase-isomaltase, có thể gây táo bón.
2. Dấu hiệu nhận biết táo bón ở trẻ sơ sinh
Dấu hiệu nhận biết táo bón ở trẻ sơ sinh có thể khác nhau tùy thuộc vào độ tuổi và chế độ ăn của trẻ. Dưới đây là một số dấu hiệu phổ biến:
- Trẻ đi tiêu ít hơn bình thường. Đối với trẻ bú mẹ hoàn toàn, nếu trẻ không đi tiêu trong 3-4 ngày thì có thể bị táo bón. Đối với trẻ bú sữa công thức, nếu trẻ không đi tiêu trong 2-3 ngày thì có thể bị táo bón.
- Phân của trẻ cứng và vón cục. Phân của trẻ bị táo bón thường có màu nâu sẫm hoặc đen, cứng và vón cục.
- Trẻ khó đi tiêu, phải rặn nhiều. Khi đi tiêu, trẻ có thể quấy khóc, mặt đỏ bừng, rặn nhiều.
- Trẻ có thể có máu trong phân. Máu trong phân có thể do trẻ rặn quá mạnh, làm tổn thương hậu môn.
Ngoài ra, trẻ bị táo bón cũng có thể có một số biểu hiện khác như:
- Trẻ bỏ bú, biếng ăn
- Trẻ quấy khóc, khó chịu
- Trẻ ngủ không ngon giấc
3. Cách khắc phục tình trạng táo bón ở trẻ sơ sinh
Để khắc phục tình trạng táo bón ở trẻ sơ sinh, cha mẹ có thể áp dụng các biện pháp sau:
Đối với trẻ bú mẹ:
- Mẹ nên cho bé bú mẹ thường xuyên hơn, ít nhất 8-12 lần/ngày.
- Mẹ nên ăn nhiều thực phẩm giàu chất xơ, như rau xanh, trái cây, ngũ cốc nguyên hạt,...
Đối với trẻ bú sữa công thức:
- Cha mẹ có thể đổi sang loại sữa công thức dành riêng cho trẻ bị táo bón.
- Cho trẻ uống thêm nước hoặc nước ép trái cây.
Thay đổi chế độ ăn của trẻ:
- Cho trẻ ăn thêm các thực phẩm giàu chất xơ, như rau xanh, trái cây, ngũ cốc nguyên hạt,...
- Tránh cho trẻ ăn các thực phẩm gây táo bón, như sữa bò, phô mai,...
Massage bụng cho trẻ:
- Cha mẹ dùng 3 ngón tay chụm lại, đặt lên bụng trẻ và xoa bóp nhẹ nhàng theo chiều kim đồng hồ.
Cho trẻ tắm nước ấm:
- Tắm nước ấm giúp thư giãn cơ bắp và kích thích nhu động ruột.
Bổ sung men vi sinh cho trẻ:
- Giúp cân bằng hệ vi sinh đường ruột, cải thiện tình trạng đầy hơi, chướng bụng và táo bón ở trẻ nhỏ.
Táo bón ở trẻ sơ sinh là một vấn đề phổ biến. Cha mẹ có thể giúp trẻ khắc phục tình trạng này bằng cách điều chỉnh chế độ ăn uống, bù nước, massage bụng, cho trẻ vận động, và sử dụng thuốc nhuận tràng nếu cần thiết.